به انگیزه‌ی 61 سالگی «لوک خوش شانس»

به انگیزه‌ی 61 سالگی «لوک خوش شانس»
لوک؛ گاوچرانی که دنیای غرب را به هجو کشید

بیش از نیم قرن است که لوک خوش شانس سوار بر اسب باهوش و باوفایش چالی‌جامپر در غرب وحشی برای برقراری عدالت مبارزه می‌کند. این گاوچران مهربان سریع‌ترین هفت تیرکش، ماهرترین سوارکار و بهترین یار قانون است.

لوک خوش شانس با به طنز و هجو کشیدن دنیای وسترن - این بزرگترین اسطوره آمریکایی - تصویری موثر و ماندگار از این اسطوره با تمام جزییات و عناصر تشکیل دهنده آن نظیر شهرها، آداب ورفتار، دکورها و شخصیتهای مثبت و منفی ارائه می‌کند.

*****

لوک خوش‌شانس - گاوچرانی که سریع‌تر از سایه‌اش هفت تیر می‌کشد - برای نخستین بار در قالب شخصیتی کمیک در سال 1964 در صفحات مجله هفتگی اسپیرو ظاهر شد.

خالق این شخصیت موریس دو بور، نقاش بلژیکی است. در ابتدا موریس هم نویسنده و هم طراح داستان‌های لوک بود، اما پس از چند جلد اول کار نگارش داستان‌ها را به نویسنده‌ای فرانسوی به نام رئه گویسنی واگذار کرد و نتیجه کار این تیم دو نفره شگفت آور بود و چنان پختگی و ظرافتی به لوک خوش شانس بخشید که به سرعت آن را به یکی از محبوب‌ترین قهرمانان داستان‌های مصور در دنیا بدل کرد.

پس از مرگ گوسینی در سال 1977 موریس کار تصویرگری لوک خوش شانس را به کمک نویسندگان دیگر و گاهی به تنهایی ادامه داد. دوران همکاری موریس و گوسینی طلایی‌ترین عصر داستان‌های لوک خوش شانس به شمار می‌رود. پس از مرگ موریس، آچده - هنرمند فرانسوی - سری جدید لوک خوش شانس را طراحی کرد که نتوانست موفقیت سرعت قبلی را تکرار کند.

*****

سری کتاب‌های کمیک لوک خوش شانس، یکی از پر فروش‌ترین کتاب‌های کمیک در تاریخ است که فروش فوق‌العاده بالایی در سرتاسر دنیا داشته و به اکثر زبانهای دنیا نیز ترجمه شده است.

موریس و گوسینی در این سری داستان‌ها، شخصیت‌های زیادی را به تصویر می‌کشند که بعضی از این شخصیتها در ادامه، اهمیت و محبوبیتی هم اندازه لوک به دست می‌آورند. از آن جمله می‌توان به برادران دالتون و ران تان پلن - و یا همان بوشفک - اشاره کرد.

*****

علاوه بر کتاب‌های کمیک، مجموعه‌های تلویزیونی و سینمایی متعددی بر مبنای شخصیت لوک خوش شانس ساخته شده است. تا کنون سه فیلم سینمایی انیمیشن و یک سریال تلویزیونی انیمیشن با نام لوک خوش شانس ساخته شده است. این سریال انیمیشن 26 قسمتی در سال 1983 توسط موریس و استودیو هانا - باربرا تولید شد. در سال 1991 نیز 26 قسمت دیگر از این مجموعه تولید شد. در سال 2001 کمپانی «زیلام» سری جدید 52 قسمتی با نام «ماجراهای جدید لوک خوش شانس» تولید کرد.

در اوایل دهه نود نیز دو فیلم سینمایی با هنرنمایی «تونسل هیل» در نقش لوک ساخته شد و در سال 2004 فیلم دیگری با نام «دالتون‌ها» با بازی «ژان دوژقدین» در نقش لوک ساخته شد.

*****

برادران دالتون (جو، جک، ویلیام و آوریل ) در اکثر داستانهای لوک به عنوان دشمنان اصلی لوک خوش‌شانس ظاهر می‌شوند. این برادران که به ترتیب یکی از دیگر بلند قدتر و کودن‌تر هستند، به عنوان پسر عموهای دالتونهای واقعی - که از مخوف‌ترین تبهکاران تاریخ آمریکا به شمار می‌روند - قصد گرفتن انتقام از لوک را دارند. این شخصیتها به سرعت به محبوبیتی عظیم دست پیدا کردند.

از جمله شخصیت‌هایی که در همه داستانهای لوک حضور دارند، می‌توان به جالی مامپر - باهوش‌ترین اسب دنیا - و ران تان پلن - کودن‌ترین سگ دنیا - اشاره کرد.

جالی جامپر با اعمال شگفت‌آوری که انجام می‌دهد، همیشه کمکی بزرگ برای لوک محسوب می‌شود. از جمله توانایی‌های جالب «جالی» شطرنج بازی کردن، دویدن در خواب، زورآزمایی و مچ انداختن بالوک، آشپزی و شستن لباس است.

اما در نقطه مقابل ران تان پلن و یا همان «بوشفک» حتی از سایه خود نیز احمق‌تر به نظر می‌رسد و با حماقت خود خواننده را به خنده می‌اندازند. محبوبیت ران تان پلن در بین خوانندگان، گوسینی و موریس را بر آن داشت تا یک سری داستان درباره خود ران تان پلن به رشته تحریر درآورند.

*****

درباره طراح:

موریس دو بور ملقب به موریس، تصویرگر و خالق «لوک» در اول دسامبر 1923 در کودته بلژیک به دنیا آمد. وی کار خود را با طراحی برای استودیوی انیمشین‌سازی «بلژ دو اکچوالیتیز» آغاز کرد و پس از جنگ به کشیدن کاریکاتور برای مجله اسپیرو مشغول شد. وی با خلق شخصیت لوک در سال 1946 به شهرتی فوق‌العاده دست یافت. در سال 1948 موریس جهت تحقیق درباره غرب وحشی به آمریکا سفر کرد و در آن جا با رنه گوسینی آشنا شد و کار نوشتن داستانهای لوک را به وی سپرد. گروه دو نفره موریس و گوسینی لوک را به یکی از ماندگارترین شخصیت‌های کمیک تبدیل کرد.

موریس از معدود تصویرگرانی به شمار می‌رود که در سراسر دوران حرفه‌ای خود تنها به یک شخصیت پرداخته است. در قسمت‌های اولیه، لوک همیشه سیگاری گوشه لب داشت، اما در سال 1983 موریس ساقه یونجه‌ای را جایگزین آن کرد که این عمل او مورد تقدیر سازمان بهداشت جهانی قرار گرفت.

از جمله افتخارات موریس می‌توان به دریافت جایزه گراند پریکس جشنواره سنت میشل بلژی در سال 1972 و جایزه مخصوص بیستمین سالگرد جشنواره کمیک آنگولم فرانسه اشاره کرد.

موریس در 16 ژوئیه 2001 در سن 77 سالگی در گذشت.

*****

درباره نویسنده:

رنه گوسینی در 14 اوت 1926 در پاریس به دنیا آمد. در دو سالگی با پدر و ماردش به آرژانتین رفت. پس از پایان تحصیلاتش، ابتدا در آرژانتین و بعد در ایالات متحده به نقاشی روی آورد اما موفقیتی کسب نکرد. او در آمریکا با موریس آشنا شد و در بازگشت به فرانسه و بلژیک به عنوان طنزنویس به ویژه در داستانهای مصور آغاز به کار کرد. ثمره کار او نگارش تعداد پرشماری داستان و همکاری با بسیاری از تصویرگران نامی عرصه کاریکاتور در داستانهای مصور بود. او در سال 1955 نوشت. این قلم گوسینی بود که شخصیتها وما جراهای لوک خوش شانس را به جا افتادگی و توفیق جهانی رساند.

او علاوه بر نگارش داستان‌های مصور، در خلق شخصیتهای ماندگاری نظیر آستریکس و واوبلیکس، نیکلاکوچولو، بوشفک و دالتونها نیز همکاری داشته است.

گوسینی همچنین سردبیری مجله پیلوت و نگارش سناریوی کارتونهای سینمایی و تلویزیونی را نیز در سابقه حرفه‌ای خود ثبت کرده است. از جمله افتخارات وی می‌توان به کسب جایزه بهترین هنرمند کمیک استریپ دنیا از جشنواره آدامسون سوئد در سال 1974 اشاره کرد. همچنین در سال 2005 نام گوسینی در تالار افتخارات ویل اسینر آمریکا ثبت شد.

گفتنی است از سال 1996 هر سال، جایزه رنه گوسینی در جشنواره کمیک آنگولم فرانسه به طنزنویسان جوان اهدا می‌شود. رنه گوسینی در 5 نوامبر 1977 در سن 51 سالگی در اثر حمله قلبی در پاریس در گذشت اما نام خود را در آثارش جاودان ساخت.